Kolekcionar: Umetnost 2012.

U okviru ovogodišnjeg izdanja Umetnost izdate su četiri prigodne marke, nominala 22, 33, 46 i 55 dinara, a tema je arhitektura. Predstavljene su četiri zgrade u secesionističkom stilu, tri u Beogradu i jedna u Subotici, odnosno zgrada Robnog magazina, Telefonska centrala, Hotel Mokva i Gradska kuća u Subotici, koja ujedno slavi i 100 godina od izgradnje.

Na marki nominale 22 dinara prikazana je zgrada Robnog magazina. Jedan od najčistijih primera secesije u arhitekturi Srbije je, kako piše B. Nestorović, zgrade Robne kuće u Kralja Petra 16, Viktora Azrielja (1889-1938). Ideja o objektu je, prema svedočenju M. Korunovića, doneta iz Beča, kao i delovi enterijera i eksterijera, dok su arhitektonske crteže izradili beogradski studenti. Velika zastakljena površina fasade u gvozdenoj konstrukciji, sa balkonskim gvozdenim ogradama i sa lizenama na krajevima, obeleženim mramorom u kome su isklesani secesijski elementi, ostvaruje harmoničnu kompoziciju prvu ove vrste u Beogradu.

Na markici nominale 33 dinara prikazana je zgrada Telefonske centrale u Beogradu. Podignuta je 1908. na uglu Kosovske broj 47 i Palmotićeve ulice. Posle studijskog obilaska Telefonske centrale u Pešti 1905, jedne od najsavremenijih u Evropi toga doba, osokoljen inostranim iskustvom, projekat beogradske Centrale izrađuje mladi docent Beogradskog univerziteta Branko Tanazević. Omogućivši postavljanje telefonskih instalacija za 6.000 pretplatnika, okupivši u svome enterijeru odeljenja poštanske i telegrafske službe, zgrada Telefonske centrale sasvim je zadovoljila potrebe malog, i još uvek sujeverjem zaodenutog grada, u kome je, uzgred rečeno, banalna predrasuda o baksuznom pretplatničkom broju 13, već jednom osujetila genezu i šire rasprostiranje telefonije. Između dva rata (1921-26), zgradi je nadzidan sprat koji nije narušio njen prvobitni sklad. Intervenciju je izveo sam autor a gradnju nadzirao Petar Popović. Zgrada je pod zaštitom države od 1981. kao kulturno dobro od velikog značaja. Konzervatorski radovi su izvedeni 1988.

Zgrada se nalazila na novčanici od 50.000.000 dinara iz 1993. godine.

Na merki nominale 46 dinara predstavljena je nekadašnja Palata Rosija, današnji hotel Moskva je zgrada u Beogradu. Palata Rosija je bila zgrada osiguravajućeg društva Rosija u Beogradu. Palata se nalazi na uglu Kralja Milana i Balkanske ulice i bila je najveća privatna zgrada u Kraljevini Srbiji, nalazila se na stotinak metara od kraljevskog dvora, na Terazijama. Zgradu su projektovali arhitekta Jovan Ilkić i grupa arhitekata iz Sankt Peterburga. Gradnja palate je otpočela u proleće 1905. godine, a svečano je otvorena 14. januara 1908. godine. Svečano otvaranje je izvedeno iz dva dela. Na srpsku novu godinu 14. januara 1908. godine uz dvorski orkestar, kralj Petar I Karađorđević je otvorio palatu Rosiju sa gostionicom Moskva. Svečano otvaranje i veselje obavljena su i 17. januara 1908. uz koncert Kraljeve garde. U palati Rosija je bio smešten hotel, kafana, restoran, stanovi za rentu i kancelarije beogradske filijale osiguravajućeg društva Rosija, za čijeg je direktora postavljen Svetozar Vukadinović.

Na marki nominale 55 dinara predstavljena je Gradska kuća u Subotici, koja ove godine, tačnije 16. septembra slavi 100 godina od izgradnje. Izgradnja nove ili treće gradske kuće počela je 1908. godine. Pregovori o gradnji su počeli 1906. godine i u njima je glavnu ulogu imao Karolj Biro, tadašnji gradonačelnik Subotice. Subotičani su navikli na staru gradsku kuću, koja je izgrađena 1827. godine i nisu se radovali njenom rušenju. Tadašnje novine pratile su događaje i bile su veoma kritične. I sami Subotičani su u vreme izgradnje imali podeljena mišljenja. U početku su videli samo visoke zidove, a pošto se mali tornjevi još nisu nazirali, učinilo im se da je zgrada suviše velika i nezgrapna. Kritika je bilo i zbog rušenja nekoliko zgrada pored stare Gradske kuće.

Gradska kuća je sa svim svojim delovima izgrađena 1910. godine, ali je u potpunoj funkciji tek od 1912. godine, jer su vrhunski majstori onog vremena još pune dve godine ukrašavali njene enterijere. Na unutrašnjim zidovima je mnoštvo vitraža i ornamentičkih ukrasa, sa slikama delatnosti lokalnog stanovništva i ukrasima simboličnog karaktera. Gradska kuća je podignuta je projektu Marcela Komora (1868—1944) i Dežea Jakaba (1864—1932), budimpeštanskih arhitekata, u tada vrlo modernom stilu — mađarskoj varijanti secesije. Ukrašena je sa bezbroj šara stilizovanog cveta lale. Gradska kuća je visoka 76 metara, terasa vidikovca je na 45,5 metara, dugačka je 105,08, a široka 55,56 metara. Prostire se na 5.838 kvadratnih metara.Od kada je završena Gradska kuća je najveća najlepša građevina Subotice. Tokom stogodišnjice bitisanja, uglavnom je bila administrativni centar grada.